پاولينگ ، لينوس كارل
در سال 1954 نخستين جايزه نوبل خود را به خاطر پژوهش در پيوند شيميايي بين اتمها در رشته شيمي دريافت كرد.
در سال 1962 به خاطر پيشگامي در مبارزه عليه سلاحهاي اتمي ، جايزه صلح نوبل به او داده شد.
تنها كسي بود كه هفت سال پس از دريافت جايزه نوبل شيمي و يكسال پيش از دريافت جايزه نوبل صلح ،ديپلم دبيرستان را گرفت.
پاولينگ و مادام كوري تنهادانشمنداني هستند كه تاكنون دو بار جايزه نوبل گرفته اند.
از گفته هاي پاولينگ است:
من هر وقت سيگار را لاي انگشت يا كنار لب يك شخصيت مهم مي بينم كه تصميم او تا اندازه اي در سرنوشت ديگران موثر است،ناراحت مي شوم زيرا بعيد مي دانم كه او با منطق كامل در كارها تصميم بگيرد.
زيست شيميدان آمريكايي ، در شهر پرتلند از ايالات اورگون زاده شد. سرگرمي او در اوان شباب اغلب ،طرح پرسشهاي علمي بود. در يازده سالگي به گردآوري حشره ها پرداخت و اين كار او را به خواندن كتاب حشره شناسي كشانيد. در 13 سالگي در كتابخانه خانوادگي خود يك كتاب شيمي به دست آورد و در زير زمين منزل خود يك آزمايشگاه ساخت.
هنگامي كه به كالج اورگون واردشد،قصد داشت كه در رشته مهندسي شيمي درس بخواند. در 1922 به درجه كارشناسي رسيد. در دانشگاههاي مونيخ ،كپنهاگ و زوريخ هم درس خواند.سپس از انستيتو تكنولوژي كاليفرنيا در 1925 به دريافت درجه دكتري نايل آمد. در اين هنگام عشق او به مطالعه و پژوهش در زمينه هاي اساسي شيمي فزوني يافت و پس از يكسال گذراندن دوره فوق دكتري در علوم پايه دانشكده به انستيتو تكنولوژي كاليفرنيا پيوست و از آنجا زندگي خود را همراه با نام و شهرت علمي آغاز كرد. يك سال پس از دكتري ، بورس تحصيلي از بنياد گاگنهايم در كپنهاگ دريافت كرد، در همين دوران به مطالعه نظريه جديد مكانيك كوانتومي پرداخت كه در همان سالها توسط شرودينگر منتشر شده بود. از سال 1926 تا 1935 مقاله هايي در زمينه نظريه پيوند ظرفيت منتشر كرد كه در واقع پايه و بنيان تفسير تازه اي از پيوند شيميايي را استوار ساخت.
در 1927 استاد شيمي و مدير آزمايشگاه انستيتوتكنولوژي كاليفرنيا شد. در سالهاي اوليه كارش در اين انستيتو از خاصيت پراش پرتو ايكس در مواد براي اندازه گيري فاصله ميان اتمها در مولكول و بلور بهره گرفت . با بهره گيري از اين پرتو،پاولينگ به بسياري از رازهاي ساختار بلورها و نيروهايي پي برد كه ذره هاي آنها را به هم پيوند داده است.
پشتكار و پژوهشهاي وي در اين انستيتو سبب شد كه اين موسسه آموزشي به يكي از مركزهاي پژوهشي زيست شيمي در جهان مبدل شود. پاولينگ روشهاي شيمي فيزيك را براي گشودن بسياري از مسألههاي پزشكي به كار برد. وي ساختار پروتئينها و گلبولهاي سرخ خون را بررسي كرد و سرانجام اصطلاح بيماري مولكولي را براي برخي از بيماريهاي رواني به كار برد. پاولينگ و استبوري با بهره گيري از روش شكست پرتو در باره پروتئينهاي رشتهاي و كندو رو و پروتس در مورد پروتئينهاي كروي شكل، پژوهشهاي دامنه داري انجام دادند و به اين نتيجه رسيدند كه هر مولكول پروتئين بايد داراي شكل فضايي ويژه اي با بعدهاي معين باشد تا بتواند كار زيستي مربوط به خود را به انجام برساند.
در سال 1931 مفهوم اوربيتال هيبريدي را به صورت مقاله طولاني در مجله انجمن شيمي آمريكا منتشر كرد.به گفته او بحث مفصل اتم كربن چهار وجهي و اوربيتالهاي پويندي هيبريدي تا سه سال منتشر نشد زيرا توابع موجي ، بسيار پيچيده هستند. محاسبه هاي او چنان پيچيده بود كه مي انديشيد، ديگران را قانع نخواهد كرد. به گفته خود او اين مفهوم كه اوربيتالهاي S2 و P2 كربن براي تشكيل چهار اوربيتال هيبريدي هم ارز، آميزش مي يابند، در يكي از روزهاي ماه دسامبر 1930 به انديشه وي راه يافت و او مانده روز را تا پاسي از شب براي گسترش اين مفهوم و انديشه گذرانيده است. پاولينگ
مي گويد: از همين انديشه ساده بود كه آگاهيهاي فراواني به دست ميآيد. من هنوز هم از آن بهره مي گيرم . در بيست سال اخير .حدود 20 مقاله علمي درباره پيوندهاي شيميايي تشكيل شده به وسيله فلزهاي واسطه، براساس همان ايده ،هيبريدسازي اوربيتالها ، منتشر كرده ام.
پاولينگ سخنرانيهاي فرهنگستاني ارزنده اي ايراد كرد. وي كارهاي برجسته اي در زمينه طيف خطي و كاربرد نظريه كوانتوم در شيمي و هم در زمينه ساختار مولكولي و ظرفيت شيميايي انجام داد. در اين مورد اخير،نظريه رزنانس يا تشديد را در شيمي وارد كرد.نظريه اي كه عدهاي از شيميدانان از آن انتقاد مي كنند، اما اغلب آن را به طور مرتب به كار مي برند. او توجهي دقيق به اندازه اتمها در مولكولهاي گوناگون داشت. او نظريه پيوندهاي فلزي را پيشنهاد كرد. با ساير همكارانش وجود ساختار مارپيچي پروتئينها را ثابت كرد و طرفدار اين نظريه بود. اسيد پرگزنيك به فرمول مولكولي را به دست آورد و ثابت كرد كه گازهاي كمياب هوا ميل تركيبي دارند. با همكاري كمبل و پرسمان پادتنها را سنتز كرد.
در 1948 مدال ديوي را گرفت و به نظريه الكترونگاتيوي مفهومي كمي داد و تفاوت خواص پيوندهاي يوني و كووالانسي را روشن كرد. در 1939 پاولينگ واحد نسبي براي الكترونگاتيوي عنصرها را منظم كرد. كمترين مقدار براي سزيم (Cs) و يا فرانسيم (Fr) و بيشترين مقدار آن براي فلوئور بود. بنابراين فلوئور ، الكترونگاتيوترين عنصرهاست.
به خاطر پژوهشهايش درباره درشت مولكولها به ويژه درباره مولكولهاي متصل به پروتئين جايزه نوبل شيمي سال 1954 به او داده شد. پاولينگ حساسيت ژرفي نسبت به رفاه مردم داشت و براي بيدار كردن وجدان جامعه و توجه مردم به مسئوليتهاي تازه اي كه در عصر هسته اي به عهده دارند، تلاش مي كرد. پاولينگ هنگام پژوهش درباره مساله هاي مربوط به وراثت به طور مرتب ، زيانهاي ناشي از سلاحهاي اتمي را مورد توجه قرار داد و در مورد تاثيرهاي ژنتيكي مواد راديواكتيوي كه در نتيجه آزمايشهاي هسته اي در جو زمين وارد ميشوند، پژوهش كرد. از اين رو در اوايل 1958 دادخواستي با امضاي 9325 دانشمند به سازمان ملل متحد ارائه داد كه در آن خواسته شده بود تا آزمايشهاي هستهاي در فضا را تحريم كنند. كوششهاي وي منجر به تعيين مهلت قانوني شد و در نتيجه بيش از 100 كشور عضور سازمان ملل قرار داد تحريم آزمايشهاي هسته اي در فضا را امضا كردند.
پاولينگ براي آگاهي مردم و توجه جامعه به نياز مبرمي كه به صلح دايمي حس مي شود، كتابي تحت عنوان جنگ بس است نوشته است .وي حتي عليه آزمايشهاي اتمي كشورهاي متحد آمريكا و شوروي قديم به سختي بپاخاست. نظر وي اين است كه بقاي تمدن و زيست وابسته به منع سلاحهاي اتمي است. او در طول زندگي بارها در مباحثه هاي همگاني شركت كرد. گاه اين مباحثه ها و مناظره ها مورد تمسخر قرار مي گرفت . به خاطر اين كوششها و تلاشها جايزه صلح نوبل سال 1962 را به وي دادند. در سال 1939 كتابي تحت عنوان ماهيت يا طبيعت پيوند شيميايي منتشر كرد كه تاثير بسزايي برهمه پژوهشها در رشته هاي گوناگون شيمي برجاي گذاشت و در اين كتاب پيوند كووالانسي و يوني را به تفصيل شرح داد. فرضيه پاولينگ درباره نقش اوربيتال در تشكيل پيوند شيميايي و همچنين نظريه او در مورد توجيه خواص غير قابل انتظار بنزن و ….و برخي مولكولهاي ديگر نقش مهمي در پيشرفت علم شيمي داشته است. پاولينگ بيش از 300 مقاله علمي به چاپ رسانيد و چندين كتاب به غير از جنگ بس است و طبيعت پيوندهاي شيميايي نوشته است كه مورد توجه همگان قرار گرفته است. مقدمهاي بر مكانيك كوانتوم با همكاري ويلسن، شيمي عمومي و شيمي كالج از جمله تاليفهاي اوست. پاولينگ با بهره گيري از ممان دو قطبي يك تركيب ، خصلت نسبي يوني پيوند كووالانسي آن تركيب را محاسبه كرده است.
پاولينگ در 1939 گفته است: ممكن است درباره ساختار هر ماده با انواع پيوندهايش گفتگو كرد و با اين روش خواص مشخص آن را پيش بيني كرد. شهرت پاولينگ از حدود آزمايشگاه او گذشت و در سراسر گيتي گسترش يافت .
هيچ يك از شيميدانهاي معاصر به اندازه او در درك مفهوم پيوندهاي شيميايي به ما كمك نكرده اند.امروزه، كتابي در شيمي نمي توان يافت كه انديشه هاي پاولينگ در آن نفوذ نكرده باشند. او مرد بسيار انديشمندي بود و هفده مدال افتخار به دست آورد.
پاولينگ بر اين باور بود كه ، ويتامين ث هوش را زياد مي كند! حدود 1349 ه- خ پاولينگ كتابي با عنوان ويتامين ث در مقابله با بيماريها منتشر كرد و روي جلد آن نوشت يك برنده جايزه نوبل به شما مي گويد كه چگونه از بيماريها پيشگيري كنيد و تندرستي خود را به دست آوريد. اين كتاب كه نمايشگر بخشي از پژوهشهاي پاولينگ در زمينه زيست شناسي است سبب شد كه آوازه شهرتش به همه جا برسد. پاولينگ در اين كتاب چنين آورده است. از ويتامين ث ميتوان در مقابله با بيماريهايي كه ويروسشان از راه بيني به مغز مي رسد استفاده كرد.نظر پاولينگ در اين باره از جهت علمي و پزشكي به هيچ وجه تاييد نشد و اغلب متخصصان با آن مخالفت كردند. دوست نزديك او پروفسور گوتيه مي گويد، پروفسور پاولينگ به عنوان يك شيميدان خوب مي داند كه يك مولكول چيست ، اما او درباره پزشكي هيچ نمي داند و تجربه اي ندارد،او شايد به واقعيتي رسيده باشد، اما در ارائه آن به اين صورت شتاب كرده است و من گمان مي كنم كه در اين مورد تحت تاثير كساني قرار گرفته باشد .به هر حال پاولينگ براي نوشتن و نشر آن مطلبي كه به نظرش بسنده آيد،آزاد است. اما براي ارائه نظريه هايش هيچ نيازي ندارد كه جمله« يك برنده جايزه نوبل به شما ميگويد...»را در آغاز كتابش چون كلامي از انجيل يادآور شود .زيرا برنده جايزه نوبل هم مي تواند، اشتباه كند،به ويژه اگر در راهي گام گذارد كه به هيچ وجه در تخصص او نيست.
پاولينگ در مقدمه كتابش شرح مي دهد، انگيزه اي كه مرا به نوشتن اين مجموعه درباره ويتامين ث واداشت عبارت بود از نامه اي كه در ماه آوريل 1966 از دكتر استون زيست شيميدان مشهور داشتم، من يك ماه پيش از دريافت اين نامه او را در نيويورك ملاقات كرده بودم . استون در نامه اش يادآوري كرده بود كه پاولينگ مي تواند تا پانزده يا بيست سال ديگر هم به راحتي زندگي كند، مشروط بر اين كه از رژيم ويتامين ث كه نتيجه 30 سال پژوهشهاي استون است پيروي كند.پاولينگ و همسرش به دستورهاي دكتر استون عمل كردند و بسيار زود نتيجه مثبت گرفتند.
پاولينگ در يك كنگره پزشكي گفت: من هر وقت سيگار را لاي انگشت يا كنار لب يك شخصيت مهم مي بينم كه تصميم او تا اندازه اي در سرنوشت ديگران موثر است، ناراحت مي شوم ،زيرا بعيد مي دانم كه او با منطق كامل تصميم بگيرد.
در نوروز 1354 ه .خ پاولينگ به دعوت جامعه شيميدانهاي ايران براي ايراد سخنراني در نخستين كنگره شيميدانهاي ايران به كشور ما آمد. اين كنگره در دانشگاه شيراز تشكيل شد. در همان كنگره پاولينگ درباره مصرف زياد قند در ايران چنين گفت: مصرف زياد قند، ايرانيها را به حمله قلبي تهديد مي كند. پاولينگ در روز يكشنبه 30 مرداد 1373 (1994 م ) در كاليفرنيا در گذشت