کربن فعال(active carbon)
کربن فعال
کربن فعال به گروهی از مواد اطلاق میشود که مساحت سطح داخلی بالا، تخلخل و قابلیت جذب گازها و مایعات شیمیائی را دارند. کربنهای فعال بهعنوان جاذبهای حیاتی در صنایع شناخته شدهاند و کاربردهای گستردهای با توجه به قابلیت جذب گازها و مایعات مزاحم دارند و میتوان از آنها برای تصفیه و پاکسازی و حتی بازیافت موادشیمیائی استفاده نمود. کربنهای فعال بهدلیل ویژگیهای منحصربهفرد و همچنین قیمت پائین در مقایسه با جاذبهای غیرآلی مانند زئولیت از اهمیت ویژهای برخوردار میباشند. کربنهای فعال شده بهدلیل مساحت گسترده آنها، ساختار منفذی، ظرفیت جذب بالا و قابلیت فعالسازی مجدد سطح، یک ماده منحصربهفرد میباشند. کاربرد مهم و قابل اهمیت آنها در جداسازی بو، رنگ، مزههای غیردلخواه از آب در عملیاتهای خانگی و صنعتی، بازیافت حلال، تصفیه هوا بهویژه در رستورانها، صنایع غذائی و شیمیائی میباشد، همچنین با موادغیرآلی بهعنوان کاتالیست نیز استفاده میشوند. در داروسازی نیز برای مبارزه با یک نوع باکتری خاص مورد استفاده قرار میگیرند و بهعنوان جداکننده اسیدهای آروماتیک از حلال در داخل اسیداستیک نیز میتوان از کربن فعال استفاده کرد.کربنهای فعالشده محصولات پیچیدهای میباشند و به تبع طبقهبندی براساس رفتار، مشخصات سطح و روش آمادهسازی آنها مشکل میباشد، هر چند یکسری طبقهبندی براساس مشخصات فیزیکی آنها انجام شده است.
۱. کربن فعال پودری (دارای اندازهای کمتر از ۱۰۰ نامومتو و میانگین قطری بین ۱۵ تا ۲۵ میکرومتر).
۲. کربن فعال گرانولی (دارای اندازهای بزرگتر از کربن فعال شده پودری میباشد) .
۳. کربن فعال کروی .
۴. کربن تزریق شده .
۵. کربن روکش شده با پلیمرها .
استاندارد جذب برای کربن فعال مورد استفاده این است که بتواند تا حدود ۲۰% وزنی گاز GB و یا سیانوژن کلراید جذب نماید. اگر کربن فعال تازه باشد و در معرض رطوبت قرار نگرفته باشد خواهد توانست تا ۴۰% وزنی GB جذب نماید. تعداد زیادی از گازهای سمی را میتوان با گذراندن از کربن فعال شده از هوا جدا کرد، این خاصیت برای مواد شیمیائی با وزن مولکولی بالا از قبیل مواد شیمیائی GB مؤثر میباشد، گازهای سبک از قبیل کربن یا سیانوژن کلراید را نمیتوان بهراحتی سایر گازها جدا نمود، منواکسید کربن یکی از موادی است که به سختی میتوان به کمک کربن فعال جذب نمود ولی میتوان با استفاده از تزریق یکسری از موادشیمیائی به کربن فعال، قابلیت جذب اینگونه مواد را در کربن فعال ایجاد نمود و قدرت بازدارندگی کربن فعال را بالا برد. موادیکه بدین منظور میتوان استفاده نمود نمکهای نقره، مس و کرم میباشد.
مراحل تولید :
کربن فعال شده از پیرولیز موادکربنی از قبیل چوب، زغالسنگ و هسته میوهها یا پلیمرهای مصنوعی از قبیل ریون، پلیاکریلونیتریل یا فنولیک حاصل میگردد و در مراحل بعدی تحت عملیات فعالسازی قرار میگیرد. پیرولیز موادکربنی، بدون حضور هوا، باعث تخریب مولکولهای غیرآلی میشود که یک ماده قیری شکل حاوی موادگازدار خواهد بود و در نهایت یک جسم جامد کربنی از آن ایجاد خواهد شد. جسم تولیدشده دارای تعداد زیادی حفرههای بزرگ و دارای سطح ویژهای در حد چندین مترمربع برگرم میباشد.
۱. موادخام:
از نظر اقتصادی، ترجیحاً موادی با کربن بالا و موادآلی کم برای تولید کربن فعال شده انتخاب میشود، ماده تشکیل شده جامد حاصل از عملیات پیرولیز باید دانسیته بالا و همچنین دارای گازهای فرار کافی باشند، آزادسازی گازهای فرار در مرحله پیرولیز باعث ایجاد منافذ در کربن میشود. دانسیته بالا باعث میشود کربن از استحکام و ساختار محکمی برخوردار گردد موادخام مورد استفاده به ترتیب اهمیت آنها از نظر ظرفیت تولید کربن متخلخل، مشخصات نهائی و مقدار مصرف عبارتند از: چوب، زغالسنگ، سیگمنت (نوعی زغالسنگ)، پوست نارگیل و تورب.
۲. کربونیزاسیون :
در حین کربونیزاسیون اجزاء غیرکربنی از قبیل هیدروژن و اکسیژن بهصورت گاز از مواداولیه خارج میشوند و کربنهای آزاد نیز بهصورت گروهی، بلورهای گرافیت تشکیل میدهند. بهدلیل وجود منافذ در بین بلورها آرایشیافتگی بلورها از دو طرف بهصورت نامنظم میباشد. این فرآیند معمولاً در درجه حرارتی زیر ۸۰۰ درجه سانتیگراد در یک محیط حاوی یک جریان ورودی از اتمسفر صورت میگیرد، پارامترهای مهم تعیینکننده کیفیت محصول تولید شده عبارتند از:
۱. نرخ حرارت دادن .
۲. دمای نهائی .
۳. مدت زمان خیساندن.
ساختار ریز منافذ کربن در دمای در حدود ۵۰۰ درجه سانتیگراد شکل میگیرد. بعضی از این منافذ بهوسیله ماده قیری آزاد شده در حین فرآیند پیرولیز مسدود میشود که میتوان با حرارت دادن مجدد در ۸۰۰ درجه سانتیگراد دوباره این منافذ را ایجاد کرد. افزایش دما تا ۱۰۰ درجه سانتیگراد و بیش از آن باعث سخت شدن ساختار کربن و کاهش درجه تخلخل میشود.
۳. فعالسازی :
کربنها را با توجه به آرایشیافتگی بلورهای آن بهصورت گرافیت یا غیرگرافیت تعریف کردهاند. کربنهای گرافیتی دارای بلورهائی با سه بعد یکسان میباشند در صورتیکه در کربنهای غیرگرافیتی اینگون نمیباشد. براساس توضیحات داده شده، در حین کربونیزاسیون سه فضای خالی در کربن ایجاد میوشد که در حین کربونیزاسیون بهوسیله کربنهای غیرآرایشیافته ”آمورف“ مسدود میشود. محصولات مرحله کربونیزاسیون دارای ظرفیت جذب خیلی کمی میباشند و احتمالاً این مسئله بهدلیل کربونیزاسیون در دمای پائین و وجود ماده قیری باقیمانده در منافذ بین بلورها و روی سطح آنها میباشد. بعضی از محصولات کربونیزه شده را میتوان با خارج ساختن موادقیری بهوسیله حرارت دادن در بخار یا تحت گاز و یا عمل خالصسازی به کمک حلال و یا واکنشهای شیمیائی فعال کرد. عمل فعالسازی باعث بزرگ شدن قطر حفرههائی میشود که در حین فرآیند کربونیزاسیون ایجاد شدهاند و همچنین باعث ایجاد یکسری حفره ریز نیز خواهد شد و بدینگونه میتوان به یک ساختار حفرهای با مساحت سطح داخلی بالا دست پیدا کرد. پدیده فعالسازی به دو روش انجام میشود.
الف ـ فعالسازی شیمیائی: در ابتدا ماده خام با یک محلول غلیظ از مواد فعالکننده اشباع میشود و با این عمل، مواد سلولزی از بین میروند و تحت عملیات حرارتی در دمای بین ۴۰۰ تا ۶۰۰ درجه سانتیگراد قرار میگیرند، مواد پرولیز شده سرد میشوند و به منظور خارج ساختن مواد فعالکننده، تحت عملیات شستشو قرار میگیرند و سپس مواد فعالکننده عبارتند از: اسید فسفریک، کلرید روی، اسید سولفوریک و یدید پتاسیم.
ب ـ فعالسازی فیزیکی: در این فرآیند به کمک محصولات کربونیزه شده، ابعاد و ساختار مولکولی منافذ گسترش مییابد و مساحت سطحی آنها افزایش مییابد، این عملیات در دمائی بین ۸۰۰۰ الی ۱۰۰۰ درجه سانتیگراد با حضور مواد گازی اکسیدکننده مناسب مانند دیاکسید کربن و هوا انجام میگیرد. برای تبدیل مواد کربونیزه شده به گاز بهوسیله بخار و دیاکسید کربن از واکنشهای زیر استفاده میشود:
(C+H۲O=Co+H۲ (۲۹ kcal
(C+Co۲=۲Co (۳۹ kcal
(Co+H۲O=H۲ (۱۰ kcal
مولکول آب کوچکتر از مولکول دیاکسیدکربن میباشد و در نتیجه سرعت نفوذ آن بهداخل منافذ کربن بیشتر میباشد و سرعت واکنش با بخار بیشتر از سرعت واکنش با گاز دیاکسیدکربن میباشد.
ساختار منافذ کربن :
منافذ در کربنهای فعال شده دارای اندازه و شکلهای متفاوتی میباشند. منافذ براساس اندازه آنها به سه دسته تقسیمبندی میشوند.
۱. ماکرومنافذ: دارای میانگین قطری بیشتر از ۵۰ نانومتر میباشند.
۲. مزومنافذ: دارای قطری برابر با ۲ الی ۵۰ نانومتر میباشند.
۳. میکرومنافذ: دارای قطری کمتر از ۲ نانومتر میباشند که خود نیز به سوپر و آلترا میکرو تقسیم میشوند.
بعضی از کربن فعالها با توجه به نوع موادخام مصرفی، شکل منفذ موجود در کربن فعال تولید شده متفاوت میباشد.
جذب بهوسیله کربن فعال شده :
جذب عبارت است از قرارگیری لایهای مولکولهای گاز یا مایع از یک فاز در حال حرکت بر روی سطح یک جسم جامد به کمک نیروی جاذبه مولکولی واندروالس. اتمهای سطحی جسم جامد کربن فعال در مقایسه با اتمهای داخلی دارای انرژی موازنه نشدهای میباشند و مولکولهای خارجی سعی بر موازنه کردن این انرژی دارند و بر سطح جذب میشوند این مولکولها لایه تکی روی سطح جسم جامد را تشکیل میدهند.
کربنهای فعال پیشرفته :
علاوه بر کاربردهای عمومی کربنهای فعال، کربنهای فعال پیشرفتهای با کنترل مخصوص بر روی ساختار منافذ در چند دهه اخیر برای کاربردهای خاص، ایجاد شدهاند.
۱. غربالکنندههای مولکولی کربنی (CMS) :
غربالهای کربنی یک کلاس ویژه از کربنهای فعال میباشند که دارای منفد با اندازه کوچک و با یک محدوده توزیع کوچک در حدود میکرو منافذ میباشند.این کربنها برای جداسازی و جذب گاز و مایع در محیطهائی با غلظتهای خیلی کم مورد استفاده قرار میگیرند. مشابه جذب گاز اتیلن برای تازه نگهداشتن میوه و سبزیجات، اغلب کاربرد کربنهای CMS در سیستمهای جداسازی گاز میباشد. اندازه منفذ در کربنهای CMS با اندازه مولکولهای جذبشونده نیتروژن و هیدروژن قابل مقایسه میباشد. دمای جذب نیز سرعت جذب یک گاز را تحتتأثیر خود قرار میدهد، در دمای بالا سرعت جذب نیز بالاتر میباشند. کربنهای CMS برای جداسازی نیتروژن و اکسیژن مورد استفاده قرار میگیرند.
۲. الیاف کربن فعال :
تکنولوژی تولید الیاف کربن فعال شده ترکیبی از تولید الیاف کربن بهعلاوه مراحل فعالسازی آن میباشد. تا هنگامیکه خصوصیات مکانیکی بالا مورد نیاز نباشد ترجیح داده میشود که الیاف کربن با ساختار آمورف تولید شود. بنابراین فرآیند تولید الیاف کربن فعال شده شامل توسعه الیاف کربن آمورف در دمائی در حدود ۱۰۰۰ درجه سانتیگراد صورت میگیرد. در الیاف کربن حاصل از قیر میتوان بالاترین مساحت ویژهای در حدود ۲۵۰m^۲/g و بیشترین حجم میکرو منافذ در حدود ۶۱/۱ ml/g را بهدست آورد
آشنایی با CMC:
هيدروکلوئيدها، کربوهيدرات های پيچيده ای هستند که برای اصلاح بافت، کنترل کريستاليزاسيون، جلوگيری از آب انداختن محصول يا سينرسيس، پوشش دهی مواد عطری و طعمی، افزايش پايداری فيزيکی، تشکيل فيلم، توليد ساختار ژلی و افزايش قوام در مواد غذايی مايع، نيمه مايع و نيمه جامد استفاده می شوند. بسياری از آنها در بدن انسان متابوليز نمی شوند و انرژی (کالری زايي) پايينی دارند و می توان از آنها به عنوان ترکيباتی مفيد در غذاهای رژيمی استفاده کرد. معمولاً هيدروکلوئيدها بطور مستقيم بر عطر و طعم و مزه مواد غذايی تاثير ندارند اما در تشکيل ژل، نگهداری آب، امولسيون کنندگی و نگهداری عطر و بو موثر می باشند.
سلولز يکی از مهمترين ترکيبات آلی شناخته شده بوده و بدليل اينکه يکی از اجزاء اصلی ديواره سلولی بيشتر گياهان است, عمده ترين کربوهيدرات شناخته شده در زمين می باشد. سلولز هومو پليمری است با وزن مولکولی بالا, خطی, غير محلول در آب که واحدهای بتا-دی-گلوکوپيرانوز با باند 1و4 به هم متصل شده اند. مولکولهای سلولز می توانند به شکل های مختلف از جمله شکل پلی کريستال و فيبری وجود داشته باشند. سلولز در حلال های قطبی خصوصاً آب به ندرت حل می شود و برای اينکه بتواند بصورت محلول درآيد يا بايستی پيوندهای هيدروژنی آن باز شود و يا اينکه با اصلاح سازی سلولز با ترکيباتی خاص, آن را بصورت محلول در آورد.
از سلولز می توان بسياری از ترکيبات از جمله نيترات سلولز، استات سلولز، هيدروکسی اتيل سلولز و کربوکسی متيل سلولز را بدست آورد.از جمله اين مشتقات کربوکسی متيل سلولز را می توان نام برد که بدليل داشتن خواصی چون حلاليت در آب سرد و گرم، ايجاد ويسکوزيته در محلول، توانايی تشکيل فيلم، خاصيت چسبندگی، بی ضرر بودن برای بدن، تشکيل سوسپانسيون، توانايي نگهداری آب و مقاومت به روغن، چربی و حلال های آلی کاربرد وسيعی در فرمولاسيون، فرآوری و توليد مواد غذايی مختلف دارد.
امروزه با توجه به گسترش علم و توليد محصولات جديد، استفاده بهينه از مواد اوليه بويژه مواد اوليه ارزان قيمت جهت توليد مواد غذايی مورد توجه بسياری از کشورها قرار گرفته است. روند توليد محصولات غذايی به شکل کنونی در کشور در مواردی همراه واردات مواد مورد نياز کارخانه بوده و مشاهده می شود که بخصوص در زمينه تأمين مواد افزودنی مصرفی کارخانه ها غالباً وابستگی به خارج وجود دارد. بنابراين چنانچه بتوان برخی از اين مواد را در داخل تهيه کرد از جنبه اقتصادی کمک زيادی به کارخانه های صنايع غذايي خواهد بود. برخی از کارخانه های صنايع غذايي، محصولات جانبی و ضايعاتی دارند که چنانچه بخوبی مورد استفاده قرار گيرند، از ارزش بالايي برخوردار خواهند بود.
اکثر پلی ساکاريدها بدليل داشتن سه گروه هيدروکسيل در حلقه گليکوزيلی خود قابليت اين را دارند که با يک يا چند مولکول آب واکنش داده و بصورت هيدراته در آيد. بنابراين در يک محيط آبی پلی ساکاريدها تمايل به جذب آب داشته ورم کرده و به صورت جزئی يا کامل در آب حل می شوند.
سلولز و مشتقات اصلاح شده آن بدليل اينکه کالری زايي ندارند به عنوان فيبرهای رژيمی بکار رفته و از دستگاه گوارش انسان بدون هيچ تغييری عبور می کنند. سلولز خالص شده به عنوان يک ترکيب غذايي در فرمولاسيون غذاها بکار می رود. سلولز با کيفيت بسيار بالا معمولاً بعد از تهيه خمير از چوب و خالص سازی آن تهيه می شود. خلوص شيميايي برای سلولز بدليل اينکه بسياری از ترکيبات ديواره سلولی سلولزی گياه در همه ميوه و سبزيجات وجود دارد برای غذا لزومی ندارد همچنين استفاده از پودر سلولز در غذا بدليل تغييرات بسيار کم در رنگ, عطر و طعم و عدم ايجاد آلودگی ميکروبی, بلا مانع است. استفاده از سلولز و مشتقات آن در طيف وسيعی به عنوان فيبر, فيلم, پلاستيک, پوشش, کاغذ و محصولات چوبی, سوسپانسين کننده, در دنيا در حال افزايش می باشد.
تعريف کربوکسی متيل سلولز :
کربوکسی متيل سلولز بيشتر به فرم نمک سديمی آن توليد مي گردد و از دو واحد â-D-glucose و â-D-glucopyranose 2-O-(carboxymethyl)-monosodium salt تشکيل شده که توسط باند گلوکوزيدی بتا 1و4 به هم متصل گشته و بصورت غير تصادفی در کل ماکرومولکول پخش شده است. کربوکسی متيل سلولز مولکولی خطی، يونی، سنتتيک، بی بو و بی مزه بوده و بسته به درجه خلوص، رنگ آن از سفيد تا کرم رنگ قابل تغيير می باشد.
خصوصيات فيزيکی و شيميايي مشتقات سلولز متاثر از نوع و ماهيت ترکيب جانشين شده(استخلافی), درجه استخلاف, ميزان پخش شدگی اين ترکيب در کل مولکول, وزن مولکولی است.
درجه استخلاف يک مشتق سلولزی عبارتست از ميانگين تعداد گروه های هيدروکسيل واکنش داده به يک واحد گلوکز بی آب يا به عبارتی ديگر تعداد مکان های جانشين شده در يک واحد گلوکز بي آب توسط يک ترکيب جانشين شونده, درجه استخلاف يک پليمر اصلاح شده گفته می شود. همانطور که در شکل 1 مشاهده می شود هر واحد گلوکز بی آب دارای سه گروه هيدروکسيل بوده بنابراين بيشترين درجه استخلاف 3 خواهد بود. خواص شيميايي و فيزيکی يک مشتق سلولزی بستگی فراوانی به درجه استخلاف آن ترکيب دارد.
مواد اوليه مصرفی برای توليد کربوکسی متيل سلولز :
هر مادهای که به نحوی دارای سلولز باشد می توان از آن به عنوان منبع توليد کربوکسی متيل سلولزمورد استفاده قرار گيرد. امروزه در بعد تجاری برای توليد کربوکسی متيل سلولز از چوب و پنبه استفاده می شود. اما ازز آنجا که استفاده از چوب بدليل کمبود آن محدود شده است، محققين بسياری در جستجوی آن هستند تا سلولز را از منابع مختلفی استخراج کرده و با تبديل آن به کربوکسی متيل سلولز محصولی جديد با خواص بهتر توليد کنند. از جمله شناخته شده ترين منابع جديد سلولز می توان به تفاله چغندرقند و باگاس اشاره کرد.
ساختار مولکولی و خصوصيات کربوکسی متيل سلولز:
کربوکسی متيل سلولز از جمله مواد هيدروکلوئيد و مشتقات اتری سلولز می باشد که بدليل داشتن خواص متعدد ذکر شده دارای کاربرد وسيعی در فرمولاسيون، فرآوری و توليد مواد غذايی مختلف است. در صنايع غذايی از آن به عنوان پايدارکننده، غليظ کننده، سوسپانسيون کننده و نگهدارنده آب استفاده می شود و در انواع بيسکويت، کيک، بستني، نوشابه های ميوه ای، سس ها، سوپ های خشک و غذاهای رژيمی کاربرد دارد. کربوکسی متيل سلولز گذشته از صنايع غذايي کاربردهای فراوانی در ساير صنايع از جمله آرايشی، دارويی، مواد شوينده و پاک کننده، منسوجات، کاغذ سازی، آفت کش ها، سراميک، چسب ها، مواد چرب کننده و صنعت سيمان دارد.
کربوکسی متيل سلولز مولکولی خطی، آنيونی، سنتتيک، بی بو و بی مزه بوده و بسته به درجه خلوص، رنگ آن از سفيد تا کرم رنگ قابل تغيير می باشد.
کربوکسی متيل سلولز از واکنش سلولز قليايي با سديم کلرو استات تهيه شده و جهت مصارف صنعتی درجه استخلافی در حدود 4/0 تا 8/0 دارد اما برای استفاده در مواد غذايي کربوکسی متيل سلولز مناسبی است که درجه استخلاف آن 7/0 باشد.
برخی از کاربرد کربوکسی متيل سلولز:
ميزان توليد کربوکسی متيل سلولز در جهان در حدود 105 × 3 تن بوده و بالغ بر 300 نوع مختلف از آن با درجه استخلاف و خلوص و خواص رئولوژيک مختلف توليد و استفاده مي گردد. يکی از مهمترين خواص کربوکسی متيل سلولز قوام دهندگی و تغيير ويسکوزيته می باشد و در ميان تمام پلي ساکاريدها کربوکسی متيل سلولز بيشتر از همه در دسترس بوده و بسيار ارزانتر می باشد و پايداری زيادی به تنش از خود نشان می دهد. ازجمله خواص مهم پليمرهای کربوکسی متيل سلولز، آسانی حمل و نقل، عدم تاثير بر pH سوسپانسيون ها و ظرفيت تشکيل توده های بزرگ می باشد .علاوه بر کاربرد های ذکر شده محققين از کربوکسی متيل سلولز به عنوان يک منبع مهم در صنايع مختلف استفاده کرده اند در يکی از جديدترين اين تحقيقات کربوکسی متيل سلولز در پوشش دهی ميوه هايی مانند هلو وگلابی استفاده شده است
بیاشامید...البته اگه از جونتون سیر شدید.!
نوشابههای انرژیزا نوشیدنیهایی ملایم هستند که به عنوان زیادکننده انرژی بدن بیش از بقیه نوشیدنیهای رایج به فروش میرسند. میزان انرژی (اندازه گیری شده با کالری) در این نوع نوشابه ها در مقایسه با نوشیدنی های ملایم نظیر اب میوه ها یا لیموناد کمتر گزارش شده است. بر اساس گزارش انستیتو مارین هیچ دلیل علمی برای یافتن این موضوع که المانهای بدون کافیین در این نوع نوشابه ها به بالا بردن فعالیت مغزی یا فیزیکی کمک کنند وجود ندارد. بنابراین کافیین تنها مورد یافت شده در این نوع نوشابه ها می باشد که به بالا بردن فرایندهای مغزی و جسمی کمک می کند.
نوشابه های انرژی زا شامل متیلاکساتین ، ویتامین B و گیاهان داروی می باشد. بقیه محتویان رایج گارانا(یک نوع گیاه) یا تورین به اضافه فرمهایی از جینسنگ، مالتودکسترین(به عنوان شیرین کننده)، اینوسیتول، کارنیتین، کراتین، گلاکورونالاکتون و جینکگو بیلوبا می باشد. بعضی محتویات شامل مقادیر بیشتری شیرین کننده می باشند. اولین و پایه ترین محتویات یک نوشابه انرژی زا کافیین می باشد که در چای و بعضی نوشیندنی های دیگر نیزیافت می شود. به صورت متوسط هر 237 میلیلیتر از نوشابه های انرژی زا شامل 80 میلی گرم کافیین می باشد اگر این میزان از نوشابه انرژی زا بیشتر گردد یعنی 480 میلیلیتر حدوداً 150 میلی گرم کافیین در آن یافت می شود(کمی کمتر از 2 برابر میزان قبلی) ، اگرچه اخیراً این نوشابه ها بیش از 360 میلیگرم از کافیین را روی قوطی ها درج نموده اند.
سکته ای قلبی و مغزی در افرادی که مبتلا به صرع یا بیماریهای مغزی یا قلبی می باشند از عوارض جانبی نوشابه های انرژی زا است. فرانسه پس از مرگ راس کانی قهرمان 18 ساله والیبال که بر اثر استفاده 4 قوطی از red bull را ممنوع اعلام کرده است. کمیته علمی فرانسه اعلام کرد که Red bull میزان بیش از حد نرمالی کافیین دارا می باشد. دانکارک نیز این نوع خاص را ممنوع اعلام کرد. همچنین انگلستان بازرسی هایی در این رابطه انجام داد و پس از ان در مورد استفاده از این نوع نوشابه برای زنان باردار هشدارهای جدی اعلام نمود.
افرادی که از این نوع نوشابه ها استفاده می کنند باید مراقب سلامتی خود باشند چراکه بسیاری از مرگها ارتباط مستقیم با مصرف زیادی از کافیین دارد. این نوع نوشابه ها از 80 تا 360 میلیگرم کافیین را در هر قوطی دارا می باشند که این میزان کافیین خطرناک است. بر اساس یافته های جدید علمی، یک بزرگسال بدون رسیدن اسیبی به بدن حدوداً تا 400 میلیگرم در روز از کافیین استفاده کند، این میزان برای کودکان و زنان باردار باید به میزان 300 میلیگرم در روز کاهش یابد. این میزان به راحتی در طول روز با مصرف نوشیدنی های متعدد به حد ماکزیمم می رسد. مصرف بیش از حد دوزِ کافیین عوارضی نظیر عصبی شدن، کج خلقی، اضطراب و دلشوره، افسردگی، گرفتگی عضلانی، بیخوابی، سردرد و اختلالات تنفسی به همراه دارد. یک مصرف رایج از این نوع نوشابه ها قاطی کردن آنها با الکل می باشد که رایج ترین نوع آن ادغام Red bull با vodka گزارش شده است. ادغام نوشابه انرژی زا با الکل مشکلات بسیاری به وجود می آورد. اول، هم الکل و هم نوشابه انرژی زا خون را دیهیتراته می کنند. دیهیتراته شدن خون مهمترین عامل اختلال مغزی است که ادغام هر دوی این نوشیدنی ها ایم میزان را افزایش داده و احتمال سکته مغزی بالا می رود. دوم، از آنجا که مصرف نوشابه ای انرژی زا میزان درک بدن از خستگی را بسیار کم می کند ادغام آن با الکل باعث می شود که بدن میزان مصرف الکل را متوجه نشده در نتیجه در مصرف آن افراط کرده که خود نتایج وخیمی را به دنبال خواهد داشت.
نوشابه های انرژی زا اولین بار در اسکاتلند در فرمی به نام Irn-Bru در سال 1901 ساخته شد. در ژاپن ساخت این نوشابه ها به اوایل دهه 1960 میرسد. در زاپن فروش نوشابه های انرژی زا با نوشیدنی های عادی بسیار فرق دارد، آنها را در شیشه های قهوه ای کوچک مثل شیشه های دارو یا قوطی هایی که متفاوت از بقیه قوطی های می باشند به فروش می رسانند. در کره جنوبی محصول genki drinks نوعی نوشابه انرژی زا می باشد که در مجموعه salaryman قرار داده شده و به فروش می رسد. در انگلستان، Lucozade Energy در سال 1929 به عنوان یک داروی بیمارستانی برای احیا به کار می رفته که در اوایل دهه 1980 این نوع دارو به مدلی از مایع تحت عنوان بازیافتن انرژی از دست داده شده تغییر داده شد. در سال 1994، اولین نوشابه انرژی زای اروپایی، با نام Power Hourse ساخت یک کمپانی اتریشی وارد بازار شد. این نوشابه در بسیاری از کشورها هنوز به فروش می رشد، اگرچه رقیب این کمپانی که ان نیز اتریشی می باشد Red Bull را وارد بازار کرد و Power Hourse فروش سابق خود را از دست داد. در سال 1995، کارخانه Pepsi نوشابه ای با نام Josta که اولین نوشابه انرژی زای امریکایی بود را وارد بازار کرد. Red Bull در سال 1997 به آمریکا معرفی شد و حدوداً 47% از سهم بازار این نوع نوشابه ها در آمریکا را در دست گرفت. در سال 2001، فروش نوشابه های انرژی زا در آمریکا به 8 میلیون در سال (فقط خورده فروشی) رسید. 5 سال پس از ان در هر سال رشدی 5% ایی برای این نوع نوشابه وجود داشته و در سال 2005 3 میلیارد دلار از این نوع نوشابه در این کشور به فروش رفته است. نوشابه های انرژی زای رژیمی نرخ فروشی دو برابر انواع عادی خود دارند که تخمین شده شده که در سال 2006 این میزان به 4 میلیارد دلار برسد. Goldman Sachs و Mintel پیش بینی نموده اند که بازار فروش نوشابه های انرژی زا در سال 2010 به 10 میلیارد دلار برسد.کمپانی های عظیمی مثل Pepsi،Coca-Cola, Molsonو Labatt کوشش کرده اند که از ابداعات کمپانی های کوچک در این رابطه بهره بگیرند. نوشابه های انرژی زا همچنان به عنوان ادغام شونده با محصولات الکلی رایج هستند. این نوع نوشابه ها معمولاً برا ی اقرا جوان بسیار جذب کننده می باشند.اصطلاح زغال فعال شده نشان دهنده یک سری از مواد جذب کننده سطحی , با جنسی زغالی و شکل کریستالی می باشد که در ساختار داخلی آن روزنه های زیادی وجود دارد.
زغال فعال شده دارای کاربردهای زیادی است, از جمله مصارف آن:
- تصفیه آبها ( آب شرب, آب آکواریومها, آبهای صنعتی), از نظر رنگ و بو و طعم
- رنگزدایی از قند و شکر
- بازیافت طلا
- بهسازی رنگ و طعم در نوشیدنی ها و آب میوه ها
- استفاده در دستگاههایی مثل: تصفیه کننده های هوا, خوش بو کننده ها, تصفیه کننده های صنعتی و ... تولید زغال فعال شده
اصول و فنون گوناگونی در ساخت و تولید زغالهای فعال شده وجود دارد که به 3 اصل بستگی دارد:
- نوع ماده اولیه
- مشخصات فیزیکی مورد نظر برای محصول (زغال فعال شده)
- مشخصات جذبی برای کاربردهای مختلف
شیوه های فعالسازی که بیشتر در تولیدات تجاری بکار میرود عبارتند از:
تولید زغال فعال شده
اصول و فنون گوناگونی در ساخت و تولید زغالهای فعال شده وجود دارد که به 3 اصل بستگی دارد:
- نوع ماده اولیه
- مشخصات فیزیکی مورد نظر برای محصول (زغال فعال شده)
- مشخصات جذبی برای کاربردهای مختلف
شیوه های فعالسازی که بیشتر در تولیدات تجاری بکار میرود عبارتند از:
فعال سازی شیمیایی،فعال سازی توسط بخار
فعال سازی شیمیایی:
این شیوه بیشتر برای مواردی است که مواد اولیه آن چوب و یا زغال سنگ نارس(Peat) می باشد. مواد اولیه را با یک عامل آبگیر مانند اسید فسفریک P2O5 یا کلرید زنیک ZnCl2 آغشته می کنند تا ماده ای خمیری حاصل شود. این ماده را در بازه دمایی 500 - 800 درجه سانتیگراد حرارت میدهند تا کربن فعال شود.
زغال فعال شده حاصل را بعد از شستشو خشک و به پودر تبدیل می کنند.فعال سازی توسط بخار:
این روش بیشتر برای موادهای اولیه ای چون چوب نیم سوخته, زغال سنگ و پوست نارگیل که زغالی شده اند به کار می رود. فعال سازی در بازه دمایی 800 – 1100 درجه سانتیگراد و در حضور بخار انجام می شود.
در آغاز مواد زغالی با بخار به گاز تبدیل می شوند که به واکنش water-gaz معروف است:
(C + H2o → CO + H2 – 175.440 KJ/(KgMol
این واکنش گرماگیر است و گرمای مورد نیاز توسط سوختن ناقص CO و H2 بصورت زیر تامین می شود:
(2CO + O2 → 2CO2 + 393.790 KJ/(KgMol
(2H2 + O2 → 2H2O + 396.650 KJ/(KgMol
در ضمن هوا به مقدار مورد نیاز وارد واکنش می شود تا زغال نسوزد.
زغال های فعال شده ی تولید شده توسط این روش معمولا دارای منافذ ریزند و برای جذب مواد از مایعات و گازها مناسبند.
ویژگی های جذبی و فیزیکی
گونه های مختلفی از زغال های فعال شده با ویژگی های مشخص وجود دارند که خصوصیات هر یک از آنها بستگی به مواد اولیه و فنون به کا ر رفته در تولید آنها بستگی دارد. در انتخاب یک گونه زغال فعال شده, برای بهبود بخشیدن به فرایندها, نیاز به شناخت دقیق ویژگی های فیزیکی و جذبی مواد داریم.
ویژگی های جذبی:
(1 سطح: با استفاده از N2 حدود منافذ سطحی زغال فعال شده را اندازه می گیرند.هر چه سطح زغال فعال شده بیشنر باشد, قسمتهای جاذب نیز بیشترند.
2) اندازه منافذ: تعیین اندازه های یک زغال فعال شده میتواند راهی مناسب برای تشخیص خصوصیات آن باشد.که در IUPAC منافذ بر اساس اندازه به صورت زیر دسته بندی شده اند:
Micropores r<1nm
Mesopores r 1-25nm
Micropores r>25
که mesopore ها برای جا به جایی و Micropore ها برای جذب مواد هستند.
3) تخلخل: یکی از راههای اندازه گیری میزان تخلخل در توده ای از زغال فعال شده , استفاده از میزان جذب CCl4 خالص در حالت گازی می باشد.
- ویژگیهای فیزیکی:
1) سختی و مقاومت در برابر حررت و فشار : زغال های فعال شده دارای سختی های متفاوتی هستند که مربوز به مواد اولیه و شیوه تهیه آنها می باشد. بنا به درجه سختی, هر یک از آنها کاربردهای متفاوتی دارند.
2) چگالی
3) اندازه ذرات: هر چقدرکه اندازه ذرات زغال فعال شده کوچکتر باشد, سرعت جذب بیشتر است.
***زغال فعال شده را به سه شکل دانه ای , پودر و استوانه ای میسازند.***
زغال فعال شده چگونه کار می کند؟
زغال فعال شده مواد اورگانیک را از محیط اطرافش جذب می کند , که عمل انتقال آلاینده از فاز مایع ( آب) به فاز جامد ( کربن) صورت می گیرد.نیروی جاذبه ای باعث تشکیل یک پیوند بین آلاینده و کربن و چسبیدن آنها به هم می شود.
علاوه بر این باکتری هایی به سطح خارجی زغال فعال شده می چسبند و بخشی از آلاینده ها را جذب و مصرف می کنند.
جذب منجر به پخش یک گاز یا ترکیب در شبکه متخلخل زغال فعال شده می گردد , جایی که یک واکنش شیمیایی یا یک ثبات فیزیکی روی می دهد. به عنوان مثال ازن O3
در قسمتیبه که جذب می شود , قسمتی از زغال فعال شده را اکسید میکند, و 3O O2 تبدیل می شود و ازن در ساختار کربن اندوخته و گردآوری نمی شود.
جذب در زغال فعال شده دارای 3 مرحله است:
1- تماس ذرات آلاینده محلول در مایع ( آب) با ذرات زغال فعال شده
2- پخش شدن ذرات آلاینده در شبکه متخلخل زغال فعال شده
3- جذب ذرات آلاینده به زغال فعال شده و بوجود آمدن یک پبوند برگشت ناپذیر
***این 3 مرحله همزمان رخ می دهند***
بازیافت زغال فعال شده
به مرور زمان و استفاده از زغال فعال شده , سطح آن از مواد آلاینده اشباع می شود. زغال فعال شده یک محصول گران است و در عین حال میتواند در چرخه بازیافت قرار گیرد و مجددا مورد استفاده قرار گیرد. بازیافت زغال فعال شده , هزینه کمی نسبت به تولید اولیه دارد و دارای قیمت ارزانتری نیز می باشد.
زغال فعال شده و مهندسی شیمی
در تولید زغال فعال شده : مهندس شیمی, می تواند درطراحی فرآیندهای تولید و بازیافت زغال فعال شده متناسب با کاربرد و ویژگی های مورد نظر, طراحی راکتورهای مورد نیاز, کنترل کیفیت محصولات و بهسازی آنها بعالیت داشته باشد.
در فروش زغال فعال شده: مهندس شیمی , به خاطر داشتن اطلاعات لازم از محصول و آشنایی با مصارف آن می تواند در بخش بروش و بازار یابی نیز بعالیت داشته باشد.
در مصرف زغال فعال شده: مهندس شیمی , می تواند در صنایعی که نیاز به استفاده از زغال فعال شده دارند, با تعیین نوع و میزان و شیوه استفاده از زغال فعال شده و کنترل آن ایفای نقش کند.
بازیافت زغال فعال شده
به مرور زمان و استفاده از زغال فعال شده , سطح آن از مواد آلاینده اشباع می شود. زغال فعال شده یک محصول گران است و در عین حال میتواند در چرخه بازیافت قرار گیرد و مجددا مورد استفاده قرار گیرد. بازیافت زغال فعال شده , هزینه کمی نسبت به تولید اولیه دارد و دارای قیمت ارزانتری نیز می باشد.
زغال فعال شده و مهندسی شیمی
در تولید زغال فعال شده : مهندس شیمی, می تواند درطراحی فرآیندهای تولید و بازیافت زغال فعال شده متناسب با کاربرد و ویژگی های مورد نظر, طراحی راکتورهای مورد نیاز, کنترل کیفیت محصولات و بهسازی آنها بعالیت داشته باشد.
در فروش زغال فعال شده: مهندس شیمی , به خاطر داشتن اطلاعات لازم از محصول و آشنایی با مصارف آن می تواند در بخش بروش و بازار یابی نیز بعالیت داشته باشد.
در مصرف زغال فعال شده: مهندس شیمی , می تواند در صنایعی که نیاز به استفاده از زغال فعال شده دارند, با تعیین نوع و میزان و شیوه استفاده از زغال فعال شده و کنترل آن ایفای نقش کند.
مواد و وسایل مورد نیاز آزمایش:
1-ارلن و بالن حجمی
2-بورت
3-قیف شیشه ای ساده
4-کاغذ صافی
5-فنل فتالئین
6-محلول سود
7-محلول اسید استیک
8-زغال فعال
((پایان))
کربن فعال به گروهی از مواد اطلاق میشود که مساحت سطح داخلی بالا، تخلخل و قابلیت جذب گازها و مایعات شیمیائی را دارند. کربنهای فعال بهعنوان جاذبهای حیاتی در صنایع شناخته شدهاند و کاربردهای گستردهای با توجه به قابلیت جذب گازها و مایعات مزاحم دارند و میتوان از آنها برای تصفیه و پاکسازی و حتی بازیافت موادشیمیائی استفاده نمود. کربنهای فعال بهدلیل ویژگیهای منحصربهفرد و همچنین قیمت پائین در مقایسه با جاذبهای غیرآلی مانند زئولیت از اهمیت ویژهای برخوردار میباشند. کربنهای فعال شده بهدلیل مساحت گسترده آنها، ساختار منفذی، ظرفیت جذب بالا و قابلیت فعالسازی مجدد سطح، یک ماده منحصربهفرد میباشند. کاربرد مهم و قابل اهمیت آنها در جداسازی بو، رنگ، مزههای غیردلخواه از آب در عملیاتهای خانگی و صنعتی، بازیافت حلال، تصفیه هوا بهویژه در رستورانها، صنایع غذائی و شیمیائی میباشد، همچنین با موادغیرآلی بهعنوان کاتالیست نیز استفاده میشوند. در داروسازی نیز برای مبارزه با یک نوع باکتری خاص مورد استفاده قرار میگیرند و بهعنوان جداکننده اسیدهای آروماتیک از حلال در داخل اسیداستیک نیز میتوان از کربن فعال استفاده کرد.کربنهای فعالشده محصولات پیچیدهای میباشند و به تبع طبقهبندی براساس رفتار، مشخصات سطح و روش آمادهسازی آنها مشکل میباشد، هر چند یکسری طبقهبندی براساس مشخصات فیزیکی آنها انجام شده است.
۱. کربن فعال پودری (دارای اندازهای کمتر از ۱۰۰ نامومتو و میانگین قطری بین ۱۵ تا ۲۵ میکرومتر).
۲. کربن فعال گرانولی (دارای اندازهای بزرگتر از کربن فعال شده پودری میباشد) .
۳. کربن فعال کروی .
۴. کربن تزریق شده .
۵. کربن روکش شده با پلیمرها .
استاندارد جذب برای کربن فعال مورد استفاده این است که بتواند تا حدود ۲۰% وزنی گاز GB و یا سیانوژن کلراید جذب نماید. اگر کربن فعال تازه باشد و در معرض رطوبت قرار نگرفته باشد خواهد توانست تا ۴۰% وزنی GB جذب نماید. تعداد زیادی از گازهای سمی را میتوان با گذراندن از کربن فعال شده از هوا جدا کرد، این خاصیت برای مواد شیمیائی با وزن مولکولی بالا از قبیل مواد شیمیائی GB مؤثر میباشد، گازهای سبک از قبیل کربن یا سیانوژن کلراید را نمیتوان بهراحتی سایر گازها جدا نمود، منواکسید کربن یکی از موادی است که به سختی میتوان به کمک کربن فعال جذب نمود ولی میتوان با استفاده از تزریق یکسری از موادشیمیائی به کربن فعال، قابلیت جذب اینگونه مواد را در کربن فعال ایجاد نمود و قدرت بازدارندگی کربن فعال را بالا برد. موادیکه بدین منظور میتوان استفاده نمود نمکهای نقره، مس و کرم میباشد.
مراحل تولید :
کربن فعال شده از پیرولیز موادکربنی از قبیل چوب، زغالسنگ و هسته میوهها یا پلیمرهای مصنوعی از قبیل ریون، پلیاکریلونیتریل یا فنولیک حاصل میگردد و در مراحل بعدی تحت عملیات فعالسازی قرار میگیرد. پیرولیز موادکربنی، بدون حضور هوا، باعث تخریب مولکولهای غیرآلی میشود که یک ماده قیری شکل حاوی موادگازدار خواهد بود و در نهایت یک جسم جامد کربنی از آن ایجاد خواهد شد. جسم تولیدشده دارای تعداد زیادی حفرههای بزرگ و دارای سطح ویژهای در حد چندین مترمربع برگرم میباشد.
۱. موادخام:
از نظر اقتصادی، ترجیحاً موادی با کربن بالا و موادآلی کم برای تولید کربن فعال شده انتخاب میشود، ماده تشکیل شده جامد حاصل از عملیات پیرولیز باید دانسیته بالا و همچنین دارای گازهای فرار کافی باشند، آزادسازی گازهای فرار در مرحله پیرولیز باعث ایجاد منافذ در کربن میشود. دانسیته بالا باعث میشود کربن از استحکام و ساختار محکمی برخوردار گردد موادخام مورد استفاده به ترتیب اهمیت آنها از نظر ظرفیت تولید کربن متخلخل، مشخصات نهائی و مقدار مصرف عبارتند از: چوب، زغالسنگ، سیگمنت (نوعی زغالسنگ)، پوست نارگیل و تورب.
۲. کربونیزاسیون :
در حین کربونیزاسیون اجزاء غیرکربنی از قبیل هیدروژن و اکسیژن بهصورت گاز از مواداولیه خارج میشوند و کربنهای آزاد نیز بهصورت گروهی، بلورهای گرافیت تشکیل میدهند. بهدلیل وجود منافذ در بین بلورها آرایشیافتگی بلورها از دو طرف بهصورت نامنظم میباشد. این فرآیند معمولاً در درجه حرارتی زیر ۸۰۰ درجه سانتیگراد در یک محیط حاوی یک جریان ورودی از اتمسفر صورت میگیرد، پارامترهای مهم تعیینکننده کیفیت محصول تولید شده عبارتند از:
۱. نرخ حرارت دادن .
۲. دمای نهائی .
۳. مدت زمان خیساندن.
ساختار ریز منافذ کربن در دمای در حدود ۵۰۰ درجه سانتیگراد شکل میگیرد. بعضی از این منافذ بهوسیله ماده قیری آزاد شده در حین فرآیند پیرولیز مسدود میشود که میتوان با حرارت دادن مجدد در ۸۰۰ درجه سانتیگراد دوباره این منافذ را ایجاد کرد. افزایش دما تا ۱۰۰ درجه سانتیگراد و بیش از آن باعث سخت شدن ساختار کربن و کاهش درجه تخلخل میشود.
۳. فعالسازی :
کربنها را با توجه به آرایشیافتگی بلورهای آن بهصورت گرافیت یا غیرگرافیت تعریف کردهاند. کربنهای گرافیتی دارای بلورهائی با سه بعد یکسان میباشند در صورتیکه در کربنهای غیرگرافیتی اینگون نمیباشد. براساس توضیحات داده شده، در حین کربونیزاسیون سه فضای خالی در کربن ایجاد میوشد که در حین کربونیزاسیون بهوسیله کربنهای غیرآرایشیافته ”آمورف“ مسدود میشود. محصولات مرحله کربونیزاسیون دارای ظرفیت جذب خیلی کمی میباشند و احتمالاً این مسئله بهدلیل کربونیزاسیون در دمای پائین و وجود ماده قیری باقیمانده در منافذ بین بلورها و روی سطح آنها میباشد. بعضی از محصولات کربونیزه شده را میتوان با خارج ساختن موادقیری بهوسیله حرارت دادن در بخار یا تحت گاز و یا عمل خالصسازی به کمک حلال و یا واکنشهای شیمیائی فعال کرد. عمل فعالسازی باعث بزرگ شدن قطر حفرههائی میشود که در حین فرآیند کربونیزاسیون ایجاد شدهاند و همچنین باعث ایجاد یکسری حفره ریز نیز خواهد شد و بدینگونه میتوان به یک ساختار حفرهای با مساحت سطح داخلی بالا دست پیدا کرد. پدیده فعالسازی به دو روش انجام میشود.
الف ـ فعالسازی شیمیائی: در ابتدا ماده خام با یک محلول غلیظ از مواد فعالکننده اشباع میشود و با این عمل، مواد سلولزی از بین میروند و تحت عملیات حرارتی در دمای بین ۴۰۰ تا ۶۰۰ درجه سانتیگراد قرار میگیرند، مواد پرولیز شده سرد میشوند و به منظور خارج ساختن مواد فعالکننده، تحت عملیات شستشو قرار میگیرند و سپس مواد فعالکننده عبارتند از: اسید فسفریک، کلرید روی، اسید سولفوریک و یدید پتاسیم.
ب ـ فعالسازی فیزیکی: در این فرآیند به کمک محصولات کربونیزه شده، ابعاد و ساختار مولکولی منافذ گسترش مییابد و مساحت سطحی آنها افزایش مییابد، این عملیات در دمائی بین ۸۰۰۰ الی ۱۰۰۰ درجه سانتیگراد با حضور مواد گازی اکسیدکننده مناسب مانند دیاکسید کربن و هوا انجام میگیرد. برای تبدیل مواد کربونیزه شده به گاز بهوسیله بخار و دیاکسید کربن از واکنشهای زیر استفاده میشود:
(C+H۲O=Co+H۲ (۲۹ kcal
(C+Co۲=۲Co (۳۹ kcal
(Co+H۲O=H۲ (۱۰ kcal
مولکول آب کوچکتر از مولکول دیاکسیدکربن میباشد و در نتیجه سرعت نفوذ آن بهداخل منافذ کربن بیشتر میباشد و سرعت واکنش با بخار بیشتر از سرعت واکنش با گاز دیاکسیدکربن میباشد.
ساختار منافذ کربن :
منافذ در کربنهای فعال شده دارای اندازه و شکلهای متفاوتی میباشند. منافذ براساس اندازه آنها به سه دسته تقسیمبندی میشوند.
۱. ماکرومنافذ: دارای میانگین قطری بیشتر از ۵۰ نانومتر میباشند.
۲. مزومنافذ: دارای قطری برابر با ۲ الی ۵۰ نانومتر میباشند.
۳. میکرومنافذ: دارای قطری کمتر از ۲ نانومتر میباشند که خود نیز به سوپر و آلترا میکرو تقسیم میشوند.
بعضی از کربن فعالها با توجه به نوع موادخام مصرفی، شکل منفذ موجود در کربن فعال تولید شده متفاوت میباشد.
جذب بهوسیله کربن فعال شده :
جذب عبارت است از قرارگیری لایهای مولکولهای گاز یا مایع از یک فاز در حال حرکت بر روی سطح یک جسم جامد به کمک نیروی جاذبه مولکولی واندروالس. اتمهای سطحی جسم جامد کربن فعال در مقایسه با اتمهای داخلی دارای انرژی موازنه نشدهای میباشند و مولکولهای خارجی سعی بر موازنه کردن این انرژی دارند و بر سطح جذب میشوند این مولکولها لایه تکی روی سطح جسم جامد را تشکیل میدهند.
کربنهای فعال پیشرفته :
علاوه بر کاربردهای عمومی کربنهای فعال، کربنهای فعال پیشرفتهای با کنترل مخصوص بر روی ساختار منافذ در چند دهه اخیر برای کاربردهای خاص، ایجاد شدهاند.
۱. غربالکنندههای مولکولی کربنی (CMS) :
غربالهای کربنی یک کلاس ویژه از کربنهای فعال میباشند که دارای منفد با اندازه کوچک و با یک محدوده توزیع کوچک در حدود میکرو منافذ میباشند.این کربنها برای جداسازی و جذب گاز و مایع در محیطهائی با غلظتهای خیلی کم مورد استفاده قرار میگیرند. مشابه جذب گاز اتیلن برای تازه نگهداشتن میوه و سبزیجات، اغلب کاربرد کربنهای CMS در سیستمهای جداسازی گاز میباشد. اندازه منفذ در کربنهای CMS با اندازه مولکولهای جذبشونده نیتروژن و هیدروژن قابل مقایسه میباشد. دمای جذب نیز سرعت جذب یک گاز را تحتتأثیر خود قرار میدهد، در دمای بالا سرعت جذب نیز بالاتر میباشند. کربنهای CMS برای جداسازی نیتروژن و اکسیژن مورد استفاده قرار میگیرند.
۲. الیاف کربن فعال :
تکنولوژی تولید الیاف کربن فعال شده ترکیبی از تولید الیاف کربن بهعلاوه مراحل فعالسازی آن میباشد. تا هنگامیکه خصوصیات مکانیکی بالا مورد نیاز نباشد ترجیح داده میشود که الیاف کربن با ساختار آمورف تولید شود. بنابراین فرآیند تولید الیاف کربن فعال شده شامل توسعه الیاف کربن آمورف در دمائی در حدود ۱۰۰۰ درجه سانتیگراد صورت میگیرد. در الیاف کربن حاصل از قیر میتوان بالاترین مساحت ویژهای در حدود ۲۵۰m^۲/g و بیشترین حجم میکرو منافذ در حدود ۶۱/۱ ml/g را بهدست آورد
آشنایی با CMC:
هيدروکلوئيدها، کربوهيدرات های پيچيده ای هستند که برای اصلاح بافت، کنترل کريستاليزاسيون، جلوگيری از آب انداختن محصول يا سينرسيس، پوشش دهی مواد عطری و طعمی، افزايش پايداری فيزيکی، تشکيل فيلم، توليد ساختار ژلی و افزايش قوام در مواد غذايی مايع، نيمه مايع و نيمه جامد استفاده می شوند. بسياری از آنها در بدن انسان متابوليز نمی شوند و انرژی (کالری زايي) پايينی دارند و می توان از آنها به عنوان ترکيباتی مفيد در غذاهای رژيمی استفاده کرد. معمولاً هيدروکلوئيدها بطور مستقيم بر عطر و طعم و مزه مواد غذايی تاثير ندارند اما در تشکيل ژل، نگهداری آب، امولسيون کنندگی و نگهداری عطر و بو موثر می باشند.
سلولز يکی از مهمترين ترکيبات آلی شناخته شده بوده و بدليل اينکه يکی از اجزاء اصلی ديواره سلولی بيشتر گياهان است, عمده ترين کربوهيدرات شناخته شده در زمين می باشد. سلولز هومو پليمری است با وزن مولکولی بالا, خطی, غير محلول در آب که واحدهای بتا-دی-گلوکوپيرانوز با باند 1و4 به هم متصل شده اند. مولکولهای سلولز می توانند به شکل های مختلف از جمله شکل پلی کريستال و فيبری وجود داشته باشند. سلولز در حلال های قطبی خصوصاً آب به ندرت حل می شود و برای اينکه بتواند بصورت محلول درآيد يا بايستی پيوندهای هيدروژنی آن باز شود و يا اينکه با اصلاح سازی سلولز با ترکيباتی خاص, آن را بصورت محلول در آورد.
از سلولز می توان بسياری از ترکيبات از جمله نيترات سلولز، استات سلولز، هيدروکسی اتيل سلولز و کربوکسی متيل سلولز را بدست آورد.از جمله اين مشتقات کربوکسی متيل سلولز را می توان نام برد که بدليل داشتن خواصی چون حلاليت در آب سرد و گرم، ايجاد ويسکوزيته در محلول، توانايی تشکيل فيلم، خاصيت چسبندگی، بی ضرر بودن برای بدن، تشکيل سوسپانسيون، توانايي نگهداری آب و مقاومت به روغن، چربی و حلال های آلی کاربرد وسيعی در فرمولاسيون، فرآوری و توليد مواد غذايی مختلف دارد.
امروزه با توجه به گسترش علم و توليد محصولات جديد، استفاده بهينه از مواد اوليه بويژه مواد اوليه ارزان قيمت جهت توليد مواد غذايی مورد توجه بسياری از کشورها قرار گرفته است. روند توليد محصولات غذايی به شکل کنونی در کشور در مواردی همراه واردات مواد مورد نياز کارخانه بوده و مشاهده می شود که بخصوص در زمينه تأمين مواد افزودنی مصرفی کارخانه ها غالباً وابستگی به خارج وجود دارد. بنابراين چنانچه بتوان برخی از اين مواد را در داخل تهيه کرد از جنبه اقتصادی کمک زيادی به کارخانه های صنايع غذايي خواهد بود. برخی از کارخانه های صنايع غذايي، محصولات جانبی و ضايعاتی دارند که چنانچه بخوبی مورد استفاده قرار گيرند، از ارزش بالايي برخوردار خواهند بود.
اکثر پلی ساکاريدها بدليل داشتن سه گروه هيدروکسيل در حلقه گليکوزيلی خود قابليت اين را دارند که با يک يا چند مولکول آب واکنش داده و بصورت هيدراته در آيد. بنابراين در يک محيط آبی پلی ساکاريدها تمايل به جذب آب داشته ورم کرده و به صورت جزئی يا کامل در آب حل می شوند.
سلولز و مشتقات اصلاح شده آن بدليل اينکه کالری زايي ندارند به عنوان فيبرهای رژيمی بکار رفته و از دستگاه گوارش انسان بدون هيچ تغييری عبور می کنند. سلولز خالص شده به عنوان يک ترکيب غذايي در فرمولاسيون غذاها بکار می رود. سلولز با کيفيت بسيار بالا معمولاً بعد از تهيه خمير از چوب و خالص سازی آن تهيه می شود. خلوص شيميايي برای سلولز بدليل اينکه بسياری از ترکيبات ديواره سلولی سلولزی گياه در همه ميوه و سبزيجات وجود دارد برای غذا لزومی ندارد همچنين استفاده از پودر سلولز در غذا بدليل تغييرات بسيار کم در رنگ, عطر و طعم و عدم ايجاد آلودگی ميکروبی, بلا مانع است. استفاده از سلولز و مشتقات آن در طيف وسيعی به عنوان فيبر, فيلم, پلاستيک, پوشش, کاغذ و محصولات چوبی, سوسپانسين کننده, در دنيا در حال افزايش می باشد.
تعريف کربوکسی متيل سلولز :
کربوکسی متيل سلولز بيشتر به فرم نمک سديمی آن توليد مي گردد و از دو واحد â-D-glucose و â-D-glucopyranose 2-O-(carboxymethyl)-monosodium salt تشکيل شده که توسط باند گلوکوزيدی بتا 1و4 به هم متصل گشته و بصورت غير تصادفی در کل ماکرومولکول پخش شده است. کربوکسی متيل سلولز مولکولی خطی، يونی، سنتتيک، بی بو و بی مزه بوده و بسته به درجه خلوص، رنگ آن از سفيد تا کرم رنگ قابل تغيير می باشد.
خصوصيات فيزيکی و شيميايي مشتقات سلولز متاثر از نوع و ماهيت ترکيب جانشين شده(استخلافی), درجه استخلاف, ميزان پخش شدگی اين ترکيب در کل مولکول, وزن مولکولی است.
درجه استخلاف يک مشتق سلولزی عبارتست از ميانگين تعداد گروه های هيدروکسيل واکنش داده به يک واحد گلوکز بی آب يا به عبارتی ديگر تعداد مکان های جانشين شده در يک واحد گلوکز بي آب توسط يک ترکيب جانشين شونده, درجه استخلاف يک پليمر اصلاح شده گفته می شود. همانطور که در شکل 1 مشاهده می شود هر واحد گلوکز بی آب دارای سه گروه هيدروکسيل بوده بنابراين بيشترين درجه استخلاف 3 خواهد بود. خواص شيميايي و فيزيکی يک مشتق سلولزی بستگی فراوانی به درجه استخلاف آن ترکيب دارد.
مواد اوليه مصرفی برای توليد کربوکسی متيل سلولز :
هر مادهای که به نحوی دارای سلولز باشد می توان از آن به عنوان منبع توليد کربوکسی متيل سلولزمورد استفاده قرار گيرد. امروزه در بعد تجاری برای توليد کربوکسی متيل سلولز از چوب و پنبه استفاده می شود. اما ازز آنجا که استفاده از چوب بدليل کمبود آن محدود شده است، محققين بسياری در جستجوی آن هستند تا سلولز را از منابع مختلفی استخراج کرده و با تبديل آن به کربوکسی متيل سلولز محصولی جديد با خواص بهتر توليد کنند. از جمله شناخته شده ترين منابع جديد سلولز می توان به تفاله چغندرقند و باگاس اشاره کرد.
ساختار مولکولی و خصوصيات کربوکسی متيل سلولز:
کربوکسی متيل سلولز از جمله مواد هيدروکلوئيد و مشتقات اتری سلولز می باشد که بدليل داشتن خواص متعدد ذکر شده دارای کاربرد وسيعی در فرمولاسيون، فرآوری و توليد مواد غذايی مختلف است. در صنايع غذايی از آن به عنوان پايدارکننده، غليظ کننده، سوسپانسيون کننده و نگهدارنده آب استفاده می شود و در انواع بيسکويت، کيک، بستني، نوشابه های ميوه ای، سس ها، سوپ های خشک و غذاهای رژيمی کاربرد دارد. کربوکسی متيل سلولز گذشته از صنايع غذايي کاربردهای فراوانی در ساير صنايع از جمله آرايشی، دارويی، مواد شوينده و پاک کننده، منسوجات، کاغذ سازی، آفت کش ها، سراميک، چسب ها، مواد چرب کننده و صنعت سيمان دارد.
کربوکسی متيل سلولز مولکولی خطی، آنيونی، سنتتيک، بی بو و بی مزه بوده و بسته به درجه خلوص، رنگ آن از سفيد تا کرم رنگ قابل تغيير می باشد.
کربوکسی متيل سلولز از واکنش سلولز قليايي با سديم کلرو استات تهيه شده و جهت مصارف صنعتی درجه استخلافی در حدود 4/0 تا 8/0 دارد اما برای استفاده در مواد غذايي کربوکسی متيل سلولز مناسبی است که درجه استخلاف آن 7/0 باشد.
برخی از کاربرد کربوکسی متيل سلولز:
ميزان توليد کربوکسی متيل سلولز در جهان در حدود 105 × 3 تن بوده و بالغ بر 300 نوع مختلف از آن با درجه استخلاف و خلوص و خواص رئولوژيک مختلف توليد و استفاده مي گردد. يکی از مهمترين خواص کربوکسی متيل سلولز قوام دهندگی و تغيير ويسکوزيته می باشد و در ميان تمام پلي ساکاريدها کربوکسی متيل سلولز بيشتر از همه در دسترس بوده و بسيار ارزانتر می باشد و پايداری زيادی به تنش از خود نشان می دهد. ازجمله خواص مهم پليمرهای کربوکسی متيل سلولز، آسانی حمل و نقل، عدم تاثير بر pH سوسپانسيون ها و ظرفيت تشکيل توده های بزرگ می باشد .علاوه بر کاربرد های ذکر شده محققين از کربوکسی متيل سلولز به عنوان يک منبع مهم در صنايع مختلف استفاده کرده اند در يکی از جديدترين اين تحقيقات کربوکسی متيل سلولز در پوشش دهی ميوه هايی مانند هلو وگلابی استفاده شده است
بیاشامید...البته اگه از جونتون سیر شدید.!
نوشابههای انرژیزا نوشیدنیهایی ملایم هستند که به عنوان زیادکننده انرژی بدن بیش از بقیه نوشیدنیهای رایج به فروش میرسند. میزان انرژی (اندازه گیری شده با کالری) در این نوع نوشابه ها در مقایسه با نوشیدنی های ملایم نظیر اب میوه ها یا لیموناد کمتر گزارش شده است. بر اساس گزارش انستیتو مارین هیچ دلیل علمی برای یافتن این موضوع که المانهای بدون کافیین در این نوع نوشابه ها به بالا بردن فعالیت مغزی یا فیزیکی کمک کنند وجود ندارد. بنابراین کافیین تنها مورد یافت شده در این نوع نوشابه ها می باشد که به بالا بردن فرایندهای مغزی و جسمی کمک می کند.
نوشابه های انرژی زا شامل متیلاکساتین ، ویتامین B و گیاهان داروی می باشد. بقیه محتویان رایج گارانا(یک نوع گیاه) یا تورین به اضافه فرمهایی از جینسنگ، مالتودکسترین(به عنوان شیرین کننده)، اینوسیتول، کارنیتین، کراتین، گلاکورونالاکتون و جینکگو بیلوبا می باشد. بعضی محتویات شامل مقادیر بیشتری شیرین کننده می باشند. اولین و پایه ترین محتویات یک نوشابه انرژی زا کافیین می باشد که در چای و بعضی نوشیندنی های دیگر نیزیافت می شود. به صورت متوسط هر 237 میلیلیتر از نوشابه های انرژی زا شامل 80 میلی گرم کافیین می باشد اگر این میزان از نوشابه انرژی زا بیشتر گردد یعنی 480 میلیلیتر حدوداً 150 میلی گرم کافیین در آن یافت می شود(کمی کمتر از 2 برابر میزان قبلی) ، اگرچه اخیراً این نوشابه ها بیش از 360 میلیگرم از کافیین را روی قوطی ها درج نموده اند.
سکته ای قلبی و مغزی در افرادی که مبتلا به صرع یا بیماریهای مغزی یا قلبی می باشند از عوارض جانبی نوشابه های انرژی زا است. فرانسه پس از مرگ راس کانی قهرمان 18 ساله والیبال که بر اثر استفاده 4 قوطی از red bull را ممنوع اعلام کرده است. کمیته علمی فرانسه اعلام کرد که Red bull میزان بیش از حد نرمالی کافیین دارا می باشد. دانکارک نیز این نوع خاص را ممنوع اعلام کرد. همچنین انگلستان بازرسی هایی در این رابطه انجام داد و پس از ان در مورد استفاده از این نوع نوشابه برای زنان باردار هشدارهای جدی اعلام نمود.
افرادی که از این نوع نوشابه ها استفاده می کنند باید مراقب سلامتی خود باشند چراکه بسیاری از مرگها ارتباط مستقیم با مصرف زیادی از کافیین دارد. این نوع نوشابه ها از 80 تا 360 میلیگرم کافیین را در هر قوطی دارا می باشند که این میزان کافیین خطرناک است. بر اساس یافته های جدید علمی، یک بزرگسال بدون رسیدن اسیبی به بدن حدوداً تا 400 میلیگرم در روز از کافیین استفاده کند، این میزان برای کودکان و زنان باردار باید به میزان 300 میلیگرم در روز کاهش یابد. این میزان به راحتی در طول روز با مصرف نوشیدنی های متعدد به حد ماکزیمم می رسد. مصرف بیش از حد دوزِ کافیین عوارضی نظیر عصبی شدن، کج خلقی، اضطراب و دلشوره، افسردگی، گرفتگی عضلانی، بیخوابی، سردرد و اختلالات تنفسی به همراه دارد. یک مصرف رایج از این نوع نوشابه ها قاطی کردن آنها با الکل می باشد که رایج ترین نوع آن ادغام Red bull با vodka گزارش شده است. ادغام نوشابه انرژی زا با الکل مشکلات بسیاری به وجود می آورد. اول، هم الکل و هم نوشابه انرژی زا خون را دیهیتراته می کنند. دیهیتراته شدن خون مهمترین عامل اختلال مغزی است که ادغام هر دوی این نوشیدنی ها ایم میزان را افزایش داده و احتمال سکته مغزی بالا می رود. دوم، از آنجا که مصرف نوشابه ای انرژی زا میزان درک بدن از خستگی را بسیار کم می کند ادغام آن با الکل باعث می شود که بدن میزان مصرف الکل را متوجه نشده در نتیجه در مصرف آن افراط کرده که خود نتایج وخیمی را به دنبال خواهد داشت.
نوشابه های انرژی زا اولین بار در اسکاتلند در فرمی به نام Irn-Bru در سال 1901 ساخته شد. در ژاپن ساخت این نوشابه ها به اوایل دهه 1960 میرسد. در زاپن فروش نوشابه های انرژی زا با نوشیدنی های عادی بسیار فرق دارد، آنها را در شیشه های قهوه ای کوچک مثل شیشه های دارو یا قوطی هایی که متفاوت از بقیه قوطی های می باشند به فروش می رسانند. در کره جنوبی محصول genki drinks نوعی نوشابه انرژی زا می باشد که در مجموعه salaryman قرار داده شده و به فروش می رسد. در انگلستان، Lucozade Energy در سال 1929 به عنوان یک داروی بیمارستانی برای احیا به کار می رفته که در اوایل دهه 1980 این نوع دارو به مدلی از مایع تحت عنوان بازیافتن انرژی از دست داده شده تغییر داده شد. در سال 1994، اولین نوشابه انرژی زای اروپایی، با نام Power Hourse ساخت یک کمپانی اتریشی وارد بازار شد. این نوشابه در بسیاری از کشورها هنوز به فروش می رشد، اگرچه رقیب این کمپانی که ان نیز اتریشی می باشد Red Bull را وارد بازار کرد و Power Hourse فروش سابق خود را از دست داد. در سال 1995، کارخانه Pepsi نوشابه ای با نام Josta که اولین نوشابه انرژی زای امریکایی بود را وارد بازار کرد. Red Bull در سال 1997 به آمریکا معرفی شد و حدوداً 47% از سهم بازار این نوع نوشابه ها در آمریکا را در دست گرفت. در سال 2001، فروش نوشابه های انرژی زا در آمریکا به 8 میلیون در سال (فقط خورده فروشی) رسید. 5 سال پس از ان در هر سال رشدی 5% ایی برای این نوع نوشابه وجود داشته و در سال 2005 3 میلیارد دلار از این نوع نوشابه در این کشور به فروش رفته است. نوشابه های انرژی زای رژیمی نرخ فروشی دو برابر انواع عادی خود دارند که تخمین شده شده که در سال 2006 این میزان به 4 میلیارد دلار برسد. Goldman Sachs و Mintel پیش بینی نموده اند که بازار فروش نوشابه های انرژی زا در سال 2010 به 10 میلیارد دلار برسد.کمپانی های عظیمی مثل Pepsi،Coca-Cola, Molsonو Labatt کوشش کرده اند که از ابداعات کمپانی های کوچک در این رابطه بهره بگیرند. نوشابه های انرژی زا همچنان به عنوان ادغام شونده با محصولات الکلی رایج هستند. این نوع نوشابه ها معمولاً برا ی اقرا جوان بسیار جذب کننده می باشند.اصطلاح زغال فعال شده نشان دهنده یک سری از مواد جذب کننده سطحی , با جنسی زغالی و شکل کریستالی می باشد که در ساختار داخلی آن روزنه های زیادی وجود دارد.
زغال فعال شده دارای کاربردهای زیادی است, از جمله مصارف آن:
- تصفیه آبها ( آب شرب, آب آکواریومها, آبهای صنعتی), از نظر رنگ و بو و طعم
- رنگزدایی از قند و شکر
- بازیافت طلا
- بهسازی رنگ و طعم در نوشیدنی ها و آب میوه ها
- استفاده در دستگاههایی مثل: تصفیه کننده های هوا, خوش بو کننده ها, تصفیه کننده های صنعتی و ... تولید زغال فعال شده
اصول و فنون گوناگونی در ساخت و تولید زغالهای فعال شده وجود دارد که به 3 اصل بستگی دارد:
- نوع ماده اولیه
- مشخصات فیزیکی مورد نظر برای محصول (زغال فعال شده)
- مشخصات جذبی برای کاربردهای مختلف
شیوه های فعالسازی که بیشتر در تولیدات تجاری بکار میرود عبارتند از:
تولید زغال فعال شده
اصول و فنون گوناگونی در ساخت و تولید زغالهای فعال شده وجود دارد که به 3 اصل بستگی دارد:
- نوع ماده اولیه
- مشخصات فیزیکی مورد نظر برای محصول (زغال فعال شده)
- مشخصات جذبی برای کاربردهای مختلف
شیوه های فعالسازی که بیشتر در تولیدات تجاری بکار میرود عبارتند از:
فعال سازی شیمیایی،فعال سازی توسط بخار
فعال سازی شیمیایی:
این شیوه بیشتر برای مواردی است که مواد اولیه آن چوب و یا زغال سنگ نارس(Peat) می باشد. مواد اولیه را با یک عامل آبگیر مانند اسید فسفریک P2O5 یا کلرید زنیک ZnCl2 آغشته می کنند تا ماده ای خمیری حاصل شود. این ماده را در بازه دمایی 500 - 800 درجه سانتیگراد حرارت میدهند تا کربن فعال شود.
زغال فعال شده حاصل را بعد از شستشو خشک و به پودر تبدیل می کنند.فعال سازی توسط بخار:
این روش بیشتر برای موادهای اولیه ای چون چوب نیم سوخته, زغال سنگ و پوست نارگیل که زغالی شده اند به کار می رود. فعال سازی در بازه دمایی 800 – 1100 درجه سانتیگراد و در حضور بخار انجام می شود.
در آغاز مواد زغالی با بخار به گاز تبدیل می شوند که به واکنش water-gaz معروف است:
(C + H2o → CO + H2 – 175.440 KJ/(KgMol
این واکنش گرماگیر است و گرمای مورد نیاز توسط سوختن ناقص CO و H2 بصورت زیر تامین می شود:
(2CO + O2 → 2CO2 + 393.790 KJ/(KgMol
(2H2 + O2 → 2H2O + 396.650 KJ/(KgMol
در ضمن هوا به مقدار مورد نیاز وارد واکنش می شود تا زغال نسوزد.
زغال های فعال شده ی تولید شده توسط این روش معمولا دارای منافذ ریزند و برای جذب مواد از مایعات و گازها مناسبند.
ویژگی های جذبی و فیزیکی
گونه های مختلفی از زغال های فعال شده با ویژگی های مشخص وجود دارند که خصوصیات هر یک از آنها بستگی به مواد اولیه و فنون به کا ر رفته در تولید آنها بستگی دارد. در انتخاب یک گونه زغال فعال شده, برای بهبود بخشیدن به فرایندها, نیاز به شناخت دقیق ویژگی های فیزیکی و جذبی مواد داریم.
ویژگی های جذبی:
(1 سطح: با استفاده از N2 حدود منافذ سطحی زغال فعال شده را اندازه می گیرند.هر چه سطح زغال فعال شده بیشنر باشد, قسمتهای جاذب نیز بیشترند.
2) اندازه منافذ: تعیین اندازه های یک زغال فعال شده میتواند راهی مناسب برای تشخیص خصوصیات آن باشد.که در IUPAC منافذ بر اساس اندازه به صورت زیر دسته بندی شده اند:
Micropores r<1nm
Mesopores r 1-25nm
Micropores r>25
که mesopore ها برای جا به جایی و Micropore ها برای جذب مواد هستند.
3) تخلخل: یکی از راههای اندازه گیری میزان تخلخل در توده ای از زغال فعال شده , استفاده از میزان جذب CCl4 خالص در حالت گازی می باشد.
- ویژگیهای فیزیکی:
1) سختی و مقاومت در برابر حررت و فشار : زغال های فعال شده دارای سختی های متفاوتی هستند که مربوز به مواد اولیه و شیوه تهیه آنها می باشد. بنا به درجه سختی, هر یک از آنها کاربردهای متفاوتی دارند.
2) چگالی
3) اندازه ذرات: هر چقدرکه اندازه ذرات زغال فعال شده کوچکتر باشد, سرعت جذب بیشتر است.
***زغال فعال شده را به سه شکل دانه ای , پودر و استوانه ای میسازند.***
زغال فعال شده چگونه کار می کند؟
زغال فعال شده مواد اورگانیک را از محیط اطرافش جذب می کند , که عمل انتقال آلاینده از فاز مایع ( آب) به فاز جامد ( کربن) صورت می گیرد.نیروی جاذبه ای باعث تشکیل یک پیوند بین آلاینده و کربن و چسبیدن آنها به هم می شود.
علاوه بر این باکتری هایی به سطح خارجی زغال فعال شده می چسبند و بخشی از آلاینده ها را جذب و مصرف می کنند.
جذب منجر به پخش یک گاز یا ترکیب در شبکه متخلخل زغال فعال شده می گردد , جایی که یک واکنش شیمیایی یا یک ثبات فیزیکی روی می دهد. به عنوان مثال ازن O3
در قسمتیبه که جذب می شود , قسمتی از زغال فعال شده را اکسید میکند, و 3O O2 تبدیل می شود و ازن در ساختار کربن اندوخته و گردآوری نمی شود.
جذب در زغال فعال شده دارای 3 مرحله است:
1- تماس ذرات آلاینده محلول در مایع ( آب) با ذرات زغال فعال شده
2- پخش شدن ذرات آلاینده در شبکه متخلخل زغال فعال شده
3- جذب ذرات آلاینده به زغال فعال شده و بوجود آمدن یک پبوند برگشت ناپذیر
***این 3 مرحله همزمان رخ می دهند***
بازیافت زغال فعال شده
به مرور زمان و استفاده از زغال فعال شده , سطح آن از مواد آلاینده اشباع می شود. زغال فعال شده یک محصول گران است و در عین حال میتواند در چرخه بازیافت قرار گیرد و مجددا مورد استفاده قرار گیرد. بازیافت زغال فعال شده , هزینه کمی نسبت به تولید اولیه دارد و دارای قیمت ارزانتری نیز می باشد.
زغال فعال شده و مهندسی شیمی
در تولید زغال فعال شده : مهندس شیمی, می تواند درطراحی فرآیندهای تولید و بازیافت زغال فعال شده متناسب با کاربرد و ویژگی های مورد نظر, طراحی راکتورهای مورد نیاز, کنترل کیفیت محصولات و بهسازی آنها بعالیت داشته باشد.
در فروش زغال فعال شده: مهندس شیمی , به خاطر داشتن اطلاعات لازم از محصول و آشنایی با مصارف آن می تواند در بخش بروش و بازار یابی نیز بعالیت داشته باشد.
در مصرف زغال فعال شده: مهندس شیمی , می تواند در صنایعی که نیاز به استفاده از زغال فعال شده دارند, با تعیین نوع و میزان و شیوه استفاده از زغال فعال شده و کنترل آن ایفای نقش کند.
بازیافت زغال فعال شده
به مرور زمان و استفاده از زغال فعال شده , سطح آن از مواد آلاینده اشباع می شود. زغال فعال شده یک محصول گران است و در عین حال میتواند در چرخه بازیافت قرار گیرد و مجددا مورد استفاده قرار گیرد. بازیافت زغال فعال شده , هزینه کمی نسبت به تولید اولیه دارد و دارای قیمت ارزانتری نیز می باشد.
زغال فعال شده و مهندسی شیمی
در تولید زغال فعال شده : مهندس شیمی, می تواند درطراحی فرآیندهای تولید و بازیافت زغال فعال شده متناسب با کاربرد و ویژگی های مورد نظر, طراحی راکتورهای مورد نیاز, کنترل کیفیت محصولات و بهسازی آنها بعالیت داشته باشد.
در فروش زغال فعال شده: مهندس شیمی , به خاطر داشتن اطلاعات لازم از محصول و آشنایی با مصارف آن می تواند در بخش بروش و بازار یابی نیز بعالیت داشته باشد.
در مصرف زغال فعال شده: مهندس شیمی , می تواند در صنایعی که نیاز به استفاده از زغال فعال شده دارند, با تعیین نوع و میزان و شیوه استفاده از زغال فعال شده و کنترل آن ایفای نقش کند.
مواد و وسایل مورد نیاز آزمایش:
1-ارلن و بالن حجمی
2-بورت
3-قیف شیشه ای ساده
4-کاغذ صافی
5-فنل فتالئین
6-محلول سود
7-محلول اسید استیک
8-زغال فعال
((پایان))
+ نوشته شده در یکشنبه سوم دی ۱۳۹۱ ساعت 14:58 توسط moein
|