نفت خام
اقوام متمدن دوران باستان، به مبژه سومری ها، آشوری ها و بابلی هاف در حدود 4500 سال پیش در سرزمین بین النحرین با برخی از مواد نفتی که از دریاچۀ قیر به دست میامد، آشنایی داشتند.آنان از خود قیر به عنوان ماده غیر قابل نفوض برای عایق کاری استفاده میکردند. رومی ها و یونانی ها نیز مواد قیری را برای غیر قابل نفوض کردن بدنۀ کشتی ها و همچنین برای روشنایی و گرم کردن به کار میبردند. در داستان ها آمده است که نوح نیز کشتی خود را با قیر پوشاند تا آب به درون آن نفوض نکند.
اولین چاه اکتشافی این نفت در سال 1745 در فرانسه و اولین چاه استخراج نفت توسط کلنل دریک در سال 1859 در پنسیلوانیا حفاری شد.
با توسعه و پیشرفت تکنولوژی، حفاری در اواسط قرن نوزدهم و تکنولوژی تقطیر و پالایش نفت در اواخر قرن نوزدهم و استفاده از آن در موارد غیر سوختی، جهش حیرت آوری به وجود آمد. بطوری که امروزه صنایع پتروشیمی نقش اساسی و بنیادی در رفع نیاز عمودی جامعه به عهده دارد.
بیشتر دانشمندان منشأ تشکیل نفت را گیاهان و موجودات آلی موجود در اقیانوس های اولیه میدانند. به دلیل وجود یک سلسله خواص خاص که تنها مولکول های آلی، مشمول آن ها میشوند.
باقی مانده جانوران و گیاهانی (اعم از جلبک ها و مرجان ها) که میلیون ها سال قبل (قبل از پدید آمدن دایناسور ها) در محیط دریا (آب) زندگی میکردند. طی میلیون ها سال توسط لپه های و رسوبات مدفون شده اند و تحت فشار و دمای بالا، نبود اکسیژن و مدت زمان طولانی تبدیل به نفت و گاز گردیده است. در صورت وجود این شرایط همراه با سنگ مخزن مناسب و پوش سنگ، طی مدت زمان بسیار طولانی نفت مهاجرت نموده و به مقدار زیاد در حوضچۀ نفتی جمع میگردد.
نفت خام حالت روغنی دارد و به شکل های جامد (قیر های نفتی) و مایع دیده میشود. برخی اوقات به تمام اشکال نفت هیدروکربن نیز گفته میشود. اگر نفت در لایۀ رسوبی جمع گردد به آن محل "حوضچۀ نفتی" میگویند. از مجموع چندین حوضچۀ نفتی، یک "میدان نفتی" حاصل میشود. به سنگ متخلخل دربرگیرندۀ نفت که قابلیت تولید نفت را داشته باشد "سنگ مخزن" میگویند.
تا قبل از حفر نخستین چاه نفتی به کمک وسایل جدید حفاری، این مادل مهم فقط از چشمه های سطحی نفت، یا چاه های کم عمق که به وسیلۀ دست حفر میشود، استخراج میگردید و موارد استفاده از نفت خام نیز محدود بود. در زمان پیدایش نفت تا امروز فعالیت های اکتشافی برای کشف ذخایر جدید نفت و گاز و تأمین تقاضای بازار های نفت و همچنین جایگزینی حجم های تولید شده، به صورت مستمر در جریان است. امروز با پیشرفت تکنیک های اکتشافی جدید، دقت فعالیت های اکتشافی بیشتر شده است و شانس بیشتری برای موفقیت وجود دارد، اما با وجود این پیشرفت ها، اکتشاف هنوز به صورت یک فعالیت یا ریسک بالا باقی مانده است. قدیمی ترین نظریه برای اکتشاف نفت، نظریۀ طاقدیس است. کاربرد این نظریه برای یافتن نفت در قلۀ طاقدیس ها ابزار موفقی بود. این نظریه به عنوان نظریۀ اصلی برای اکتشافات مهم نفتی در بسیاری از نقاط دنیا از جمله مسجد سلیمان ایران مورد استفاده قرار گرفته است. نفت در سال 1880 در رسوبات دریایی پنسیلوانیا کشف شد که ارتباطی با ساختار های طاقدیسی نداشت و تجمع نفت و ایجاد نفت گیر صرفا ناشی از تغییر رخسارۀ رسوبات بود، بنابراین مشخص شد ذخایر نفتی میتوانند در حوزه های غیر چین خوردگی هم وجود داشته باشند. در نتیجه مفهوم نفتگیر های چینه ای (استریتیگرافیک ترپس) با این کشف وارد عرصۀ مفاهیم نفت شد. تا اواسط دهۀ 1920، تهیه و استفاده از نقشه های سطحی و طاقدیسها ابزار اصلی اکتشافات نفتی بود و یافتن نفتگیر های چینه ای به صورت تصادفی رخ میداد. و یک منطقۀ انتخاب شده را با مطالعۀ نمونه های سنگی و لرزه نگاری مشخص میکنند. اندازه گیری ها انجام میشود و اگر مکان از نظر میزان ذخیرۀ نفت موجود و ملاحظات اقتصادی، موفقیت آمیز باشد، حفاری آغاز میشود. بالای چاه ساختاری به نام "دکل حفاری" برای جا دادن وسایل و لوله های مورد استفاده در چاه ساخته میشود. زمانی که حفاری تمام میشود، پس از تکمیل چاه حفر شده، یک جریان ثابتی از نفت را به سطح زمین خواهد آورد. به سنگ هایی که غالباً از سنگ های رستی (شیل) یا انیدیت تشکیل شده و خاصیت پلاستیکی دارند و قسمت بالایی مخزن نفت همانند پوششی قرار میگیرند "سنگ پوششی" گفته میشود.
نفت به صورت خام نمیتواند مورد استفاده قرار گیرد و باید در پالایشگاه نفت در برج تقطیر مورد جداسازی بر اساس اختلاف چگالی قرار گیرد.
ارزش نفت خام معوملاً بر اساس دو معیار وزن مخصوص و میزان گوگرد تقسیم بندی میشود. نفت هایی که وزن مخصوص، گرانوری و چگالی پایین تری دارند نفت سبک و نفت هایی که وزن مخصوص، گرانوری و چگالی بالاتری دارند نفت سنگین نامیده میشند. نفت هایی که گوگرد آنها کمتر است نیز نفت شیرین و نفت های دارای گوگرد بیشتر نفت ترش نامیده میشوند که معمولاً نفت های میادین جوان، به دلیل پختگی اندک، سنگینتر هستند و میزان گوگردشان بالاتر است. استخراج، جابجایی پالایش نفت های سبک و شیرین ساده تر و کم هزینه تر است و میزان بیشتری از محصولاتی چون بنزین، نفتا، نفت سفید و سوخت های جت برگرفته از نفت سفید، و گازويیل های مرغوب را میتوان از آنها بدست آوردبه همین دلیل این نوع نفت ها بیشتر مورد علاقۀ پالایشگاه ها بوده و قیمت بالاتری دارند. شاخص های بین المللی تأیین قیمت نفت یعنی وست تکزاس اینترمیدیت و برنت از نوع نفت سبک و شیرین هستند. اما میزان نفت های ترش و سنگین در ذخایر نفتی دنیا بسیار بیشتر است.
نفت را با بشکه (برل) میسنجند و حجم هر بشکه حدود 159 لیتر میباشد.
پایان